Ostatnie badania naukowe dostarczają nowych, istotnych informacji na temat fenofibratu, substancji czynnej stosowanej w terapii lipidowej, która była przedmiotem badań w kontekście cukrzycy typu 1. Fenofibrat, jako agonista receptora aktywowanego proliferatorami peroksysomów alfa (PPARα), wykazuje potencjalne działanie w łagodzeniu stresu komórek beta i zachowaniu ich funkcji, co zostało potwierdzone w badaniach przedklinicznych. Jednakże wyniki nowego, randomizowanego badania klinicznego fazy 2, które miało na celu ocenę skuteczności i bezpieczeństwa fenofibratu u dorosłych i młodzieży z nowo zdiagnozowaną cukrzycą typu 1, przynoszą zaskakujące wnioski.
Cel i metody badania
Badanie to, zrealizowane w Steno Diabetes Center w Kopenhadze, obejmowało 58 uczestników w wieku od 16 do 40 lat, którzy zostali losowo przydzieleni do grupy otrzymującej fenofibrat (160 mg dziennie) lub placebo przez okres 52 tygodni. Głównym celem badania była ocena zmiany funkcji komórek beta po 52 tygodniach leczenia, co zostało ocenione na podstawie poziomów C-peptydu po teście tolerancji pokarmowej. Dodatkowe cele obejmowały kontrolę glikemii, codzienne zużycie insuliny oraz wskaźnik proinsuliny do C-peptydu (PI/C), który jest markerem stresu komórek beta.
Wyniki badania
Brak istotnych różnic w funkcji komórek beta
Po 52 tygodniach leczenia nie zaobserwowano istotnych różnic między grupą fenofibratu a grupą placebo w zakresie poziomów C-peptydu (średnia różnica 0,08 nmol/l, 95% CI −0,05, 0,23). Co więcej, nie stwierdzono różnic w zużyciu insuliny ani w kontroli glikemii. Zaskakująco, grupa fenofibratu wykazała wyższy wskaźnik PI/C na koniec badania w porównaniu do placebo (średnia różnica 0,024, p<0,05), co sugeruje wyższy poziom stresu komórek beta.
Analiza lipidów i bezpieczeństwo
Analiza lipidów wykazała, że fenofibrat tłumił szlaki związane z metabolizmem i sygnalizacją sfingolipidów. Interwencja przez 52 tygodnie wywołała niewielką liczbę działań niepożądanych, a żadne z nich nie były poważne. W grupie fenofibratu odnotowano 28 zdarzeń niepożądanych, w porównaniu do 24 w grupie placebo, co sugeruje, że fenofibrat był dobrze tolerowany w tej populacji.
Dyskusja: Fenofibrat a funkcja komórek beta
Pomimo obiecujących wyników badań przedklinicznych, które sugerowały korzystny wpływ fenofibratu na funkcję komórek beta, wyniki tego badania nie potwierdzają jego skuteczności w tej roli. Co więcej, obserwacja wyższego wskaźnika PI/C w grupie fenofibratu sugeruje, że substancja ta może przyczyniać się do zwiększenia stresu komórek beta, co jest niepokojące w kontekście długoterminowego zarządzania cukrzycą typu 1.
Implikacje kliniczne
Wyniki tego badania podważają wcześniejsze doniesienia o korzystnym działaniu fenofibratu i wskazują na potrzebę dalszych badań nad jego zastosowaniem w terapii cukrzycy typu 1. Niezbędne jest zrozumienie mechanizmów, które mogą prowadzić do sprzecznych wyników pomiędzy badaniami przedklinicznych a badaniami klinicznymi.
Podsumowanie
Podsumowując, badanie to dostarcza cennych informacji na temat fenofibratu i jego wpływu na funkcję komórek beta u pacjentów z nowo zdiagnozowaną cukrzycą typu 1. Fenofibrat nie wykazał korzystnego wpływu na funkcję komórek beta, a wręcz przeciwnie, związany był z wyższym poziomem stresu komórek beta. W związku z tym, nie zaleca się stosowania fenofibratu w celu zachowania funkcji komórek beta w tej grupie pacjentów.
Bibliografia
Hostrup Pernille E., Schmidt Tobias, Hellsten Simon B., Gerwig Rebekka H., Størling Joachim, Johannesen Jesper, Sulek Karolina, Hostrup Morten, Andersen Henrik U., Buschard Karsten, Hamid Yasmin and Pociot Flemming. Effect of fenofibrate on residual beta cell function in adults and adolescents with newly diagnosed type 1 diabetes: a randomised clinical trial. Diabetologia 2024, 68(1), 29-40. DOI: https://doi.org/10.1007/s00125-024-06290-6.
